ภูตคามวรรค สิกขาบทที่ ๒
คำแปลพระบาลีที่เป็นพุทธบัญญัติ
“เป็นปาจิตตีย์ ในเพราะเป็นผู้กล่าวคำอื่น ในเพราะเป็นผู้ทำสงฆ์ให้ลำบาก”
เนื้อความย่อในหนังสือนวโกวาท
“ภิกษุประพฤติอนาจาร สงฆ์เรียกตัวมาถาม แกล้งพูดกลบเกลื่อนก็ดีนิ่งเสียไม่พูดก็ดีถ้าสงฆ์สวดประกาศข้อความนั้นจบ ต้องปาจิตตีย์”
อธิบายความโดยย่อ
คำว่า ประพฤติอนาจาร คือ ประพฤติไม่งาม ไม่เหมาะสมกับภาวะเช่นเล่นแบบเด็กๆ เล่นคะนอง เล่นหมากรุก เล่นหมากแยก เป็นต้น
คำว่า เป็นผู้กล่าวคำอื่น คือ ภิกษุเมื่อถูกสอบสวนในเรื่องหรืออาบัติในท่ามกลางสงฆ์อยู่ ไม่ประสงค์จะบอกเรื่องนั้น ไม่ประสงค์จะเปิดเผยเรื่องนั้นจึงเอาเรื่องอื่นมาพูดกลบเกลื่อนว่าใครต้อง ต้องอะไร ต้องเพราะเรื่องอะไร ต้องอย่างไร ท่านทั้งหลายพูดถึงใคร พูดถึงเรื่องอะไรดังนี้นี่ชื่อว่าเป็นผู้กล่าวคำอื่น
คำว่า เป็นผู้ทำให้สงฆ์ลำบาก คือ ภิกษุเมื่อถูกสอบสวนอยู่อย่างนั้นไม่ประสงค์จะบอกเรื่องนั้น ไม่ประสงค์จะเปิดเผยเรื่องนั้น จึงนิ่งเสีย ทำ ให้สงฆ์ลำบาก นี่ชื่อว่าเป็ผผู้ทำให้สงฆ์ลำบาก
ภิกษุผู้ประพฤติอนาจารเช่นนั้น ทรงอนุญาตให้สงฆ์สวดประกาศข้อความนั้น เมื่อสงฆ์สวดจบ ต้องปาจิตตีย์
เจตนารมณ์ของสิกขาบทนี้
สิกขาบทนี้ทรงบัญญัติไว้เพื่อป้องกันมิให้ภิกษุประพฤติอนาจาร ไม่ดีงาม อันเป็นที่ตำหนิติติงของชาวบ้าน และเป็นที่เสื่อมศรัทธาของผู้มีศรัทธาได้
อนาปัตติวาร
ในสิกขาบทนี้ท่านแสดงภิกษุผู้ได้รับยกเว้นไม่ต้องอาบัติไว้คือ
(๑) ภิกษุไม่เข้าใจคำถาม
(๒) ภิกษุอาพาธให้การไม่ได้
(๓) ภิกษุไม่ให้การด้วยคิดว่า ความบาดหมาง ความทะเลาะ ความแก่งแย่ง หรือความวิวาทจักมีแก่สงฆ์
(๔) ภิกษุไม่ให้การด้วยคิดว่า สงฆ์จักแตกกันหรือสงฆ์จักร้าวฉาน
(๕) ภิกษุไม่ให้การด้วยคิดว่า สงฆ์จักทำกรรมโดยไม่ชอบธรรม โดยเป็นพวก หรือจักไม่ทำกรรมแก่ภิกษุผู้ควรแก่กรรม
(๖) ภิกษุผู้วิกลจริต
(๗) ภิกษุผู้เป็นต้นบัญญัติหรือภิกษุอาทิกัมมิกะ ได้แก่ พระฉันนะ
